HỎA MAI ĐÁNH BẰNG RƠM CON CÚI
Hỡi ôi! Súng giặc khu đất rền; lòng dân trời tỏ. Mười năm công tan vỡ ruộng, chưa chắn chắn còn danh nổi như phao; một trận nghĩa tấn công Tây, dù vậy mất giờ đồng hồ vang như mõ. Nhớ linh xưa: Cui phới làm ăn; toan lo nghèo khó. Không quen cung ngựa, đâu đến lớp nhung; chỉ biết ruộng trâu, sinh hoạt trong buôn bản bộ. Việc cuốc, câu hỏi cày, việc bừa, bài toán cấy, tay vốn quen làm; tập khiên, tập súng, tập mác, tập cờ, mắt chưa từng ngó. Giờ đồng hồ phong hạc phập phồng hơn mươi tháng, trông tin quan liêu như trời hạn trông mưa; hương thơm tinh cừu vấy vá đã cha năm, ghét thói đầy đủ như nhà nông ghét cỏ. Bữa thấy bòng bong đậy trắng lốp, hy vọng tới ăn uống gan; ngày xem ống sương chạy đen sì, ao ước ra cắm cổ. Một côn trùng xa thư đồ sộ, há để ai chém rắn xua đuổi hươu; hai vầng nhật nguyệt chói lòa, đâu dung bè phái treo dê, buôn bán chó. Nào chờ ai đòi, ai bắt, phen này xin ra mức độ đoạn kình; chẳng thèm trốn ngược trốn xuôi, chuyến này dốc ra tay cỗ hổ. Hơi thương thay: Vốn chẳng buộc phải quân cơ, quân vệ, theo cái ở quân nhân diễn binh; chẳng qua là dân ấp, dân lân, quí nghĩa có tác dụng quân chiêu mộ. Mười tám ban võ nghệ, nào ngóng tập rèn; chín chục trận binh thư, không ngóng bày bố. Ngoại trừ cật tất cả một manh áo vải, nào đợi mang bao tấu bầu ngòi; vào tay thay một ngọn tầm vông, chi nài sắm dao tu, nón gõ. Hỏa mai đánh bởi rơm nhỏ cúi, cũng đốt ngừng nhà dạy dỗ đạo kia; gươm đeo dùng bằng lưỡi dao phay, cũng chém rớt đầu quan nhì nọ. Bỏ ra nhọc quan cai quản gióng trống kì, trống giục, đấm đá rào lướt tới, coi giặc tương tự như không; nào sợ thằng Tây bắn đạn nhỏ, đạn to, xô cửa xông vào, quyên sinh như chẳng có. Kẻ đâm ngang, người chém ngược, làm cho mã ác quỷ ní hồn kinh; bọn hè trước, anh em ó sau, trối kệ tàu thiếc, tàu đồng súng nổ. Ôi! hồ hết lăm lòng nghĩa lâu dùng; đâu biết xác phàm vội vàng bỏ. Một giấc sa trường rằng chữ hạnh, nào xuất xắc da ngựa bọc thây; trăm năm âm ti ấy chữ quy, nào đợi gươm hùm treo mộ. Đoái sông cần Giuộc cỏ cây mấy dặm sầu giăng; chú ý chợ ngôi trường Bình, già trẻ nhì hàng lụy nhỏ. Chẳng đề xuất án cướp, án gian đày tới, mà vi binh đánh giặc cho cam tâm; vốn không giữ thành, giữ lũy vứt đi, mà hiệu lực theo quân cho đáng số. Nhưng mà nghĩ rằng: Tấc khu đất ngọn rau xanh ơn Chúa, tài bồi cho đất nước ta; đĩa cơm manh áo ngơi nghỉ đời, mắc mớ chi ông cha nó. Vị ai khiến quan quân khó khăn nhọc, nạp năng lượng tuyết nằm sương; vì ai xui đồn lũy tan tành, xiêu lòng mưa bổ gió. Sinh sống làm chi theo quân tả đạo, quăng vùa hương xô bàn độc, thấy lại thêm buồn; sinh sống làm bỏ ra ở bộ đội mã tà, phân chia rượu lạt, gặm bánh mì, nghe càng thêm hổ. Thà thác mà đặng câu địch khái, về theo tổ phụ cũng vinh; rộng còn mà chịu chữ đầu Tây, sinh hoạt với man di hết sức khổ. Ôi thôi thôi! chùa Tông Thạnh năm canh ưng đóng lạnh, tấm lòng son gởi lại bóng trăng rằm; đồn Lang sa một xung khắc đặng trả hờn, tủi phận bạc tình trôi theo làn nước đổ. Đau đớn bấy, người mẹ già ngồi khóc trẻ, ngọn đèn khuya leo teo trong lều; não nề thay, bà xã yếu chạy tìm chồng, cơn bóng xế dật dờ trước ngõ. Ôi! Một trận sương tan, nghìn năm máu rỡ. Binh tướng nó hãy đóng sông Bến Nghé, ai tạo sự bốn phía mây đen; ông phụ thân ta còn ở khu đất Đồng Nai, ai cứu vãn đặng một phường nhỏ đỏ. Thác nhưng trả nhà nước rồi nợ, danh thơm đồn sáu tỉnh chúng những khen; thác mà lại ưng đình miếu nhằm thờ, tiếng ngay lập tức trải muôn đời người nào cũng mộ. Sống tiến công giặc, thác cũng đánh giặc, vong linh theo góp cơ binh, muôn kiếp nguyện được trả thù kia; sinh sống thờ vua, thác cũng bái vua, lời dụ dạy đã rành rành, một chữ ấm đủ thường công đó. Nước mắt hero lau chẳng ráo, thương bởi hai chữ thiên dân; cây hương nghĩa sĩ thắp thêm thơm, cám do một câu vương vãi thổ. Hỡi ôi thương thay! gồm linh xin hưởng.
Bạn đang xem: Hỏa mai đánh bằng rơm con cúi
Phân tích

Người nông dân nước ta yêu nước kháng ngoại xâm đã xuất hiện thêm từ khôn xiết lâu, ít nhất cũng trên mười chũm kỷ nay. Nhưng mà trong văn học, hình ảnh người nông dân ấy chỉ thực sự mở ra vào nửa thời điểm cuối thế kỷ XIX với bài xích Văn tế nghĩa sĩ bắt buộc Giuộc của Nguyễn Đình Chiểu.
Xem thêm: Loại Nào Sau Đây Có Mắt Kép ? A Loài Nào Sau Đây Có Mắt Kép A
Xem thêm: Trụ Sở Của Phủ Đô Hộ Đặt Ở Đâu :A, Cửa Sông Tô Lịch
Hoàn toàn có thể nói, với bài văn tế này, Nguyễn Đình Chiểu đã tạo nên bức tượng đài nghệ thuật thứ nhất về tín đồ nông dân nghĩa sĩ Việt Nam. Đó là một trong hình tượng rất đẹp, rất chân thật đầy tính bi tráng, bi quan mà hào hùng đúng như trận chiến đấu bi thảm mà nhân dân việt nam đã thực hiện suốt nửa sau cố kỉnh kỷ XIX và nửa thời điểm đầu thế kỷ XX, vày cuộc sống, vị độc lập, tự công ty của giang sơn mình.Nguyễn Đình Chiểu đang rất tất cả lí, rất thâm thúy khi mở màn khúc bi ca của mình:Hỡi ôi!Súng giặc khu đất rền: lòng dân trời tỏ.Quả là, qua trận chiến đấu này, qua cái thách thức khắc nghiệt ngày, bản chất tốt đẹp, tấm lòng yêu thương nước của các người nông dân bình thường này, vẻ đẹp nhất thực sự của trung tâm hồn họ được biểu lộ một giải pháp trọn vẹn. Họ vẫn có đấy, vẫn sinh sống đấy, dẫu vậy sống trong thì thầm lặng của việc quên lãng. Nguyễn Đình Chiểu, với việc cảm thông cao độ, phân biệt rằng cuộc sống của họ đã có lần vất vả xiết bao:Nhớ linh xưa:Côi chim cút làm ăn, toan lo nghèo khó.Bao nhiêu lượng tin tức chứa đựng trong tám tiếng ngắn ngủi ấy sẽ nói với bọn họ rất không hề thiếu về tình cảnh của người nông dân bắt buộc Giuộc, người nông dân lục tỉnh, cũng là người nông dân việt nam ngày đó. Bóng hình của họ, nhỏ dại bé và cô đơn trong cuộc sống, sự hà khắc và số đông tài họa trong thiên nhiên, từ làng hội, như hiện hữu rõ mồn một qua từng chữ. Tưởng như, chỉ chừng ấy toan lo vất vả cũng đã quá đủ đối với họ; tưởng như họ, những người nông dân vất vả ấy, chẳng còn có thể nghĩ gì thêm, toan lo gì thêm ngoài các toan lo bần hàn vốn vẫn quá lớn lao ấy.Thế mà lại không, quân xâm lược đã sở hữu đất nước, đã đến tận buôn bản làng, đã đi đến tận ngôi nhà của họ. Và, đầy đủ con người đang khom người xuống ấy đột nhiên đứng phắt dậy, vươn vai, với họ bất chợt trở thành người kếch xù như chú bé nhỏ làng Gióng mấy nghìn năm trước khi đột nhiên nghe nghe lời truyền của sứ giả. Nhưng tất cả một điều cơ bạn dạng rất không giống xưa là giờ đồng hồ rao truyền cứu vãn nước không hẳn phát đi từ hoàng cung nhà vua cơ mà đã được vạc đi từ bao gồm trái tim của những người nông dân đề xuất Giuộc. Nó chính là lòng căm phẫn sục sôi vì hành động cướp nước:Mùi tinh rán vấy vá đã bố năm, ghét thói hồ hết như công ty nông ghét cỏ. Bữa thấy bòng bong bịt trắng lốp; muốn tới nạp năng lượng gan; ngày coi ống sương chạy black xì mong muốn ra cắn cổ.Như một phản ứng hạt nhân tất yếu, long căm phẫn giặc cao độ đã làm phát sinh một khao khát cao độ; khát vọng tấn công giặc. Đó là ước muốn hoàn toàn tự nhiên với cũng hoàn toàn tự nguyện:Nào hóng ai đòi ai bắt, phen này xin ra mức độ đoạn kình;Chẳng thèm trốn ngược trốn xuôi, chuyến này dốc ra tay cỗ hổ.Người nông dân của Nguyễn Đình Chiểu thật đang khác trọn vẹn với tín đồ nông dân chỉ trước đó không bao lâu bước chân xuống thuyền nước mắt như mưa khi phài sung làm quân nhân đi biên thú phương xa đảm bảo cương thổ của nhà vua. Từ bỏ nguyện chiến đấu, ấy là nét thực chất nhất trong hành động của tín đồ nghĩa sĩ thực sự. Phải chăng đó là sự tiếp tục giữa nghĩa sĩ yêu cầu Giuộc tiến công ngoại xâm với tráng sĩ Lục Vân Tiên đánh giật mà động cơ duy nhất:Nhớ câu kiến ngãi bất viLàm tín đồ thế ấy cũng phi anh hùng.Trong mọi câu hỏi nghĩa, không tồn tại việc nào lớn hơn việc cứu vớt nước. Thấy vấn đề nghĩa thì phải làm, làm cho một cách vô tư, ko vụ lợi, không chần chừ, không phải đợi, tất cả đủ đk mới làm. Đó là chỗ bi kịch của bạn nông dân bắt buộc Giuộc, đó cũng là chỗ hùng ca của tín đồ nghĩa sĩ bắt buộc Giuộc. Bi kịch vì:Tiếng phong hạc phập phồng rộng mười tháng.Trông tin quan lại như trời hạn trông mưa.Họ bắt đầu cuộc chiến đấu vào thời gian lẽ ra triều đình phong kiến cùng quan quân của mình đã phải tiến hành trận chiến đấu ấy tư lâu dẫu vậy lại án binh bất động đậy một biện pháp khó hiểu. Bi kịch còn cho họ là các người:Chưa quen cung ngựa, đâu đến lớp nhung; chỉ biết ruộng trâu, sống trong làng bộ.Việc cuốc vấn đề cày, việc bừa, việc cấy, tay vốn thân quen làm; tập khiên, tập súng, tập mác, tập cờ, mắt trước đó chưa từng ngó.Bước vào chỗ sống chết của chiến trường mà đông đảo con fan ấy chỉ sở hữu theo các trang bị chỉ đủ để làm những người cày ruộng.Trước giặc dữ là phần lớn tên lính nhà nghề tất cả đủ tàu fe tàu đồng, đạn nhỏ, đạn to, chúng ta chỉ là những người nông dân không tồn tại kiến thức gì về trận mạc, chỉ bao gồm một manh áo vải, một ngọn trung bình vông, chỉ bao gồm lưỡi dao phay. Trận đánh đấu bắt đầu chênh lệch làm sao! Kết cục trận chiến đấu ấy ra sao thì đã rõ ràng rồi. Đó là tấn thảm kịch của những người dân nghĩa sĩ đề nghị Giuộc, cũng chính là tấn thảm kịch của cuộc sống nước ta vào thời gian nghiệt té ấy, tấn bi kịch đã đưa đến cái họa mất nước kéo dãn dài cả cầm cố kỷ.Nhưng chủ yếu trong cái bi kịch ấy, phiên bản hùng ca của cuộc sống đã cất lên. Hùng ca trước nhất là sinh sống sự ngoan cường của các con fan quyết chiến thắng, vượt lên trên mặt nỗi lo chiến bại để chiến thắng, lấy tinh thần xả thân vì chưng nghĩa nhằm bù đắp hết phần đa sự thiếu hụt, chênh lệch của bản thân mình so cùng với kẻ thù:Chi nhọc quan quản lí gióng trống kì trống giục, đánh đấm rao lướt tới, coi giặc tương tự như không;Nào sợ thằng Tây bắn đạn nhỏ đạn to, xô cửa ngõ xông vào, quyên sinh như chẳng có; đàn hè trước, bạn thân ó sau, trối kệ tàu fe tàu đồng súng nổ.Thật là phấn chấn, thiệt là hào hùng, thật là hả dạ. Đúng là họ vẫn chiến đấu giống như những người lính tuyệt đối dũng cảm. Ở đây, sức mạnh tinh thần đã phân phát huy tới cả độ buổi tối đa với trong một chừng mực như thế nào đó, đã tỏ rõ hiệu quả của nó trước sức mạnh cùa chiến thuật, của vũ khí, trang bị:Hỏa mai đánh bởi rơm bé cúi, cũng đốt xong nhà dạy dỗ đạo kia; gươm treo dùng bởi lưỡi dao phay, cũng chém rơi đầu quan nhị nọ.kẻ đâm ngang, tín đồ chém ngược, tạo nên mã ma tà ní hồn kinh.Trong văn vẻ Việt Nam, cho tới Nguyễn Đình Chiểu, quả chưa hề có một bức ảnh hào hùng như vậy về bốn thế đánh nhau của bạn lính áo vải. Hình ảnh người nông dân ở đây là sự kết tinh cùng thăng hoa ở tầm mức độ tối đa những gì vốn là thực chất của họ. Trong những giây phút tuyệt vời ấy, tín đồ nông dân cần Giuộc đang đi đến vĩnh cửu.Quả Nguyễn Đình Chiểu đã tạc đề nghị một tượng phật đài của fan nông dân nghĩa sĩ cần Giuộc. Dẫu vậy đây không hẳn là tượng đài của một người, mà của rất nhiều người, của một anh em anh hùng. Không tồn tại cái bằng hữu ấy, không làm cho sao có được sự liên minh tuyệt đẹp, cái khí thế tưng bừng áp hòn đảo hiểm nghèo, áp đảo cái chết, với phần đa đạp rào lướt tới, xô cửa ngõ xông vào, với đều kẻ đâm ngang bạn chém ngược, bọn hè trước, bằng hữu ó sau như thế được.Bức tượng đài của Nguyễn Đình Chiểu chỉ bao gồm một tên gọi chung là nghĩa sĩ phải Giuộc, còn mỗi người nghĩa sĩ trên đó đều vô danh. Họ không thể tìm một điều gì cho riêng mình lúc chiến đấu. Mẫu điều duy nhất họ nhờ cất hộ lại cho đời, điều mà lại Nguyễn Đình Chiểu nêu ra như là một tiêu chuẩn chung dưới bức tượng đài của họ, ấy là cái triết lí sống: chết vinh còn rộng sống nhục.Thà thác mà đặng câu địch khái, về theo tổ phụ cũng vinh; rộng còn mà chịu chữ đầu Tây, ở với man di khôn xiết khổ.Hoàn thành bức tượng phật của mình, Nguyễn Đình Chiểu đã để 1 phần cuối cho những lời ca ngợi, yêu quý tiếc cùng thắp số đông nén hương thơm kính trọng:Nước mắt hero lau chẳng ráo, thương vị hai chữ thiên dân; cây hương nghĩa sĩ thắp thêm thơm, cám vày một câu vương vãi thổ.Cuộc tiến công của mấy chục nghĩa binh vào đồn nên Giuộc của thực dân Pháp năm 1863 là cuộc tấn công đầu tiên của quân dân Việt Nam mở màn cho cuộc đao binh chống Pháp. Con số thiệt hại mà nghĩa quân vẫn gây đến giặc chắc rằng cũng không là bao nhiêu. Song, hiệu quả thực sự nhưng mà họ khiến cho cho cuộc phòng chiến, cho lịch sử dân tộc, ăn nhập yêu nước that thiết với vô tứ của họ, bằng ý thức sẵn sáng sủa chiến đấu, sự cũng cảm vô điều kiện và tuyệt vời và hoàn hảo nhất của họ, thì to to vô cùng. Họ xứng đáng được tạc thành tượng đài để bước vào bất tử. Công ty thơ Nguyễn Đình Chiểu đã xong xuôi vẻ vang nhiệm vụ của bạn nghệ sĩ quần chúng. # khi tạc nên tượng phật đài ấy.